Перейти к разделу.

 

Кань Козин

Öти юкöна ворсантор


Ворсысьяс:
Ай — пöрысь морт, пес кералысь
Инь — сылöн гöтырыс, зэв скöр ань
Ёма — вöрын олысь (олыся)
5—6 орт — ёма челядь (олыся пиян)
Вöчсьö сьöд вöр шöрын, тöлын. Коза вöраин. Лымъя. Ай инькöд пес кераланiнысь локтöны: ай — рос нöбья, чера; инь—даддьöн пес кыскö.   Кыкнанныс пасяöсь, лёк кепысяöсь, кашкöны-мунöны;  сэсся пуксьöны шойччыны: ай—кер пом вылö, инь — дадь вылас.

Ай.  Ок, кутшöма мудзи! (Пуксьö кер пом вылö.) Аттö, кутшöм омöль пöрысьлуныд! Пуксьыныд со пукси-а, чеччыны ог тöд, верма ог, Ок, ок, ок!.. (Ышлолалö.)
Инь.  Чöв, бур жö нин кö-а. Кузь лун шöйтан-пессян, инад он öшйыв; вой воас — ойзан, ружтан, он вермы узьны: быдлатi висьö. Кыдз сэсся веж оз пет чöскыда сёйысь-юысьяс вылö, ас окота серти олысьяс вылö? Быдторйысь
налы вöля.
А й. Тэ ньöти эн вежав налы. Шогыд быдöнöс видлавлö.
Инь.   Сiдзнас сiдз. Шогыд му вылад уна. Медводдза йöзсяньыс нин сiдзи лоöма, Адамсянь пö сiйö сiдз мунö.
А й. Адамсянь! Оз-ö Евасянь-а?
Инь (зэв наяна). Дерт нин, Евасянь, оз тон Адам­сянь! Ен сетöма Адамлы гöтыр, тшöктöма сiйöс видзны бура, велöдны бур вылö. Адам öмöля видзöдöма гöтыр бöрсяыс: Еваыд грекö вöйöма.
Ай.   Видзсьöма тiянöс! Тэныд, со, шуан öти кыв-а, тэ воча сы вылö кызьöс.
Ин ь. Тэ нö менö Ева кодьöн жö чайтан?
Ай.   Ева кодьöн.    Гашкö, тэ сы дорысь на öмöль да?
Инь. Ме?
Ай. Тэ да мый.
Инь.   Кыдз нö тэныд абу яндзим прöстöсö шуныс ме вылö. Ева кодь пö!   Мый нö, кор ме сэтшöм   омöльторсö |вöчлi?
Ай.   Эн нö? Вöчлывлiн эськö да, сöмын тай эн мыжмывлы-а, пыр ме вылö мыжсö вештылiн. Ланьт нин, бурджык лоö!

   Вöрысь петö кок увтiыс кыссяпа, кузь паськома ёма. Юр вылас турунысь  кыöм венок.  Киас вевта сюмöд доз. Матыстчö старик гозъя дiнö. Найö зэв ёна повзьöны, сувтöны, дзоргöны сы вылö.

Ёма. Мый йылысь нин сернитанныд, бур йöз? Повзинныд тай, нö меысь… Энö
полöй!
Ай.  Этiйö тай, менам пöрысьöй, норасьö олöм вылö. Öтитор да мöдтор, шуö, оз судзсьы; узьлыны пö чöскыдтор оз овлы пызан вылын. Ставсьыс пö сэсь Ева мыжа.
Инь (зургö мужиксö).Йöймин кö-а! Адам тай, мися!
Ай (кинас шеныштö). Ланьт сёрнинад! Яндысь кöть бур йöзысьыс!
Ёма. Энö увгö, энö пинясьöй! Мый колö тiянлы, сiйö и лоö. Ме быдтор верма…
Инь. Тэ нö, эськö, кодi ачыд?
Ёма. Ме – ёма!
Пöрысь гозъя шай – паймунöны.
Ай. Аттьö! Унатор миянлы оз ков, бур мортöй. Лабичтор кö эськö пуксьыштны татчö.
Инь (тэрыба зурйöдлö, дугöдö). Дугды! Шойччыны кö, мед прамойджыка нин. Небыд улöс вылын пукыштны.
Ёма (шлапкöдö ки пыдöсъяснас). Челядь! Челядь!

Локтöны ортъяс, еджыд, кузь, сöстöм уна пöлöс мича платтьöаöсь, турунъясöн да дзоридъясöн вöчöмаöсь. Гöгöртöны ёмаöс.

Ёма. Вайöй пöрысьлы лабич, старукаыслы – небыд улöс! Öдйö!

Ортъяс вайöны скамья да небыд улöс.

Ёма. Сэсся тiянлы нинöм оз ков?
Ай. Сэсся öд нинöм кö оз-а? Ырöштор либö нöшта этшаник.
Инь. Ме думысь, ырöшыд тшыг кынöм вылад нинöм жö нин. Дозмöр яйтор кö эськö…
Ё м а.   Мый тi коранныд, быдтор лоö. Эй, ортъяс!

Ортъяс öтарсянь и мöдарсянь локтоны.

И н ь.   Энлы, сулавлы... Öти сайын мед либö унджыктор ваясны.
Ай (тойлö бокас). Дугды нин, пöрысь выжыв!
Инь (оз кывзы, шуалö тэрыба, гораа). Меным—выль тюпень, талы — шапка, кык выль кепысь гоз...
Ай (чеччö, тупкö кинас гöтырыслысь вомсö).   Ланьт, мися, йöй! Тэнад корöмлы тай пом эз кут воны.
Инь (тупкöса вомнас).    Карнан, укват, гормöдчан, коколюка...
Ай (скöрысь). Дугды колöкö-а, бур öд оз ло!
Ё м а. Ортъяс! Ставсö вайöй, мый тайö пöчöыс корис. (Ортъяс мунöны.) Ме сэсся муна жö. Мыйкö кö нöшта ковмас тiянлы, чукöстöй ортъясöс да тшöктöй ваявны. Ва­ясны. Этiйö дозсö энö восьтöй. Восьтад кö, ставыс бöр вошö, мый тiянлы сетлi, кыланныд? (Пуктö му вылö сюмöд дозсö.)
И н ь.  Огö, огö! Весиг чунь помöн огö инмöдчöй.

Ёма   мунö.   Локтöны   ортъяс,  вайöны    пызан,    сёян-юан,    кепысь, шапка, гормöдчан, укват да  мукöдтор.
Ай.  Но, пöч, озырмин? Онi тэнад быдторйыс лои.
Инь. Мый нö таысь, эм кöть абу! (Зэв ыждалöмпырысь вешталö ас дiнсьыс вайöм кöлуй.) Ортъяс! Вайöй миянлы выль паськöм, ёмаыдлöн кодьöс! Пызан вылö вайöй коддзан сур, сэсся мед вöлi   нöшта музыка ворсö.
Сюся!
Ай. Дугды, дугды, пöрысь выжыв, йöйталöмсьыд.
Инь. Тэ вöсна? Ёмаыд тшöктiс быдтор, мый колö кор­ны, Сiйöн и кора.

Ортъяс вайöны мича выль паськöм, коддзан сур. Ылын кылö музыка. Пöрысь   гозъя   порччöны   ассьыныс   паськöмнысö,   пасьталöны   вайöммича паськöм.

Инь. Вöлисъ ми йöз кодьöсь лоим. Аттö, доз вылад огö и вндзöдлöй, кöть мый сэнi эм. Важкодь жö нин тай, эськö, ачыс да, ставыс нин, со, вушйöма, куснясьöма. Мый
таысь?
Аи.   Дерт жö, старука, мый татшöм киссьöм дозсьыд.
Инь. Мый бара сэнi эм-а?
Ай. Ог тöд, дай тöдныс нинöмла.
Инь.  Кутшöм донатор, кöпкö?.. (Мунö дозлань.)
Ай.   Эн, колöкö, вöрзьöд-а. Инмöдчан кö öд, пасьвартас, бусыд весиг оз коль.
Инь. (повзьö, кокнас йöткыштö дозсö).  Ой-ой, пола!
Ай.    Лок сёй, увгöм дорсьыд бурджык лоö!  (Сёйöны.)
Инь  (шыбитö паньсö). Эй, ортъяс, мыйла музыкаыд дугдiс ворсöмсьыс, Гажаджыка ворсöй!

Музыка ворсö, ортъяс йöктöны. Бöрынджык   пöрысь   гозъя   тшöтш сувтöны йöктыны.

Инь (йöктöм   мысти). Тöдан-ö    мый, ай,  ме чайта, донатор эм. Прöста Ёмаыд эз шу: ящиктö пö энö восьтöй.   
Ай. Оз жö тэнад вун дозйыд.
Инь. Окота тöдны, мыйла оз позь восьтыны сiйöс.
Ай. Дознад и ставнад! Эновт сёрнитö!
Инь. Сэсся и сёрнитныд нин оз позь. Ме чайта, тайöдозъяд кутшöмкö талисман эм. Овлöны сэтшöм чунькытшъяс, сикöтш мольяс да мукöдтор… Мыйöн чунькытшасян либö сикöтшсö сывъяд öшöдан, пырысь-пыр став кладыс тыдавны. Абу, эськö, сiйö миянлы лишнöй, ме думысь, да.
Ай. Дугды больöдчыныд, дугды! Выжыв!
Инь. Дугдi нин тай со… Кутшöм мисьтöм дозйыс, аддзан? (Кинас омöлика инмöдчылi да, нинöм эз ло.
Ай. Вешйы сэтысь, бур ö доз ло!
Инь. Лёкыс, ме чайта, нинöм жö о зло. Вай видзöдлам тытшкöсас. Огö лючки восьтöй, сöмын дзоляника кыпöдыштлам вевтсö.
Ай. Аттьö ань! Дзик кага кодь. Мый нö тэд сэтшöмасö колö сэтысь? Ортъястö сöмын чукöст, ваясны, мый тэд колö.
Инь. Дзик йöй тэ! Ёмаыд тайö нö быд бурсö тшöктiс босьтны, мый эм му вылас. Дозйыс, инö, миянлы жö. Дозъяс, буракö, меддонаторсö пктöма.
Ай. Кутшöм тэнад колысь синмыд.Инь. Ньöти абу колысь. Ме сöмын видзöдла. (Копыртчö дозлань). Пырыс тыдалö, мыйкö сэтöнi эм. Вай восьтыштлам…
Инь (оз эновтчлы дозйысь). Пытшкöсас мыйкö дзирдалö!..
Ай. Аттьö ань! (Сёйö)
Инь. Ме видзöдла, пöльö. (Восьтыштö доз вевтсö.)Ой, ой!.. (Позьö зэв ёна, горöдö. Дозйысь бырскöбтö сьöд кань.)
Локтö Ёма.

Ёма (гораа, скöрысь). Тадзи тi менö кывзанныд?! (Пöрысь гозъя повзьöны.) Ортъяс, босьтö ставсö, мый ваялiнныд тайöяслы, да бöр нуöй! (Ортъяс новлöны.)
Инь. Эг ме, эг. Эсiйö... (Йндö верöсыс вылö.) Сiйö шуö: восьтан кö пö – лыяс. Ме шуа: ёмаыд, мися, миянлы бур, оз лый.
Ай. Дугды нин сэнi. Пöрччы мича платтьöтö да пасьтав ассьыд лопотьтö. Кымынысь ме тэд шулi, сёй, мися. Эн кывзы менсьым... Öнi сэсся тшыгйöн лоö мунны.
Инь. Ме платтьöтö ог пöрччы! Видзöд]й, кутшöма лöсялö да, мем быттьö и вурöмаöсь.
Ёма.  Он кö пöрччы, пырысь-пыр жö öзъяс сiйö, ачыд сотчан.
Инь (сюся пöрччö). Ой, ой!.. (Ортъяслы.)  Кöть эськö
карнансö нин меным колинныд... (Бöрдö.)
Ай.  Мыйла восьтiн дозсö, код тэнö тшöктiс?
Инь (нора). Да öд ме муртса-муртса восьтыштлi, чунь помöн инмöдчылi…
Ай.   Муртса...    Еваыд тай муртса жö    инмöдчылöма яблöг бердас...
Инь (Ёмалы). Збыльысь öмöй нинöм онö кöсйö кольны?
Ёма.   Коля, мыйла ог. Сьöд каньсö тiянлы коля. На­лой! (Сетö пöрысь иньлы киас.)
Инь (скöрысь шыбитö каньöс бокö). Брысь! Мед син водзын эн вöв!
Ёма мунö. Гозъя кольöны шемöс.


(Кöдзыд пöль : Пьесаяс челядьлы. – Сыктывкар : Коми кн. изд-во, 1989. – С. 20-24.)

 
Корткеросская Центральная библиотека им. М.Н. Лебедева. 2014 год.
Республика Коми, Корткеросский район, с. Корткерос, ул. Советская дом 187, lebedevlib@mail,ru
8(82136) 9-24-80. 9-98-16.