Перейти к разделу.

 

Куимöн

Менам Ваньö другöй пукалö öти парта сайын Машакöд. Сійö мугöм школьнöй платтьöа, еджыд воротника, шабді юрсисö кутыштöма  бобув кодь бантикöн.  Став зонкаыслы классын сьöлöм вылас воö. А меным окота, медым сöмын меным нюмъяліс. Верми кö эськö, гипнотизируйті.
Талун история урок вылын сквöзь Маша вылö дзорги-видзöді, балябöжсö сылысь «розьöді». Видзöді да думысь мелі кывъяс шуалі. Муртса партанам эг чеччышт, кор сійö, медбöрти, бергöдчыліс да лöз синъяснас пöлöстчыліс ме вылö.
—   Öльöксан, мый нö тэкöд лоис? — казялöма партаöн песовтчöмöс да шуис меным историчка.
—   Нинöм...— ыпъялысь чужöмöс дзебигмоз вочавидзи ме.
Сэсся   переменаöдз   эг   нин   лэптыв   юрöс   парта   сайысь.
Пажнайтігöн век жö кыйкнитлі орчча пызан сайö. Школаса столовöйын гоз-мöд пызан и эм, унджыкыс оз тöр. Ырским чай. Ме пукалі Ванякöд. Сійö видліс ассьыс чайсö да гораа шуис:
—   Абу юмов, сакарыс этша.
А Маша, кыдзи меным чайтсис, вывті нин меліа видзöдліс сы вылö, нюжöдчигмоз мыччис ичöтик пань:
—   На, Ванюш, гудрышт, юмовджык лоö.
—   Збыль, юммыштіс и эм,— стöкан пыдöссö бура дыр гирйöм бöрын ошйысис другöй.
А ме дöзми налöн татшöм меліасьöмысь. Весиг шуи ас кежысь:  «Талун ог нуöд сійöс...»
Ми Ванякöд быд лун вöлі ветлывлам урокъяс бöрын менам мам дорö отсасьны. Мамö видзис куканьясöс. Картаöдзыс сиктсянь верст кымын лоö. Ветлам лыжи вылын, панъясигмоз. Ваня векджык панйылö менö. Сійö статя, ёнпырысь быдмö, а менам тушаöй ичöтджык. Но мускулъясöй эмöсь жö. Кор кыскасям чунь крукöн, ог сетчы друглы. Сылöн мамыс кувліс, олö батьыскöд, а кызвынсö миянын гартчö.
Гортö школаысь восьлалім кыкöн жö эськö, но чöла. Ваня босьтчыліс мыйкö висьтавны, но ме öлöді: эн, мися, больгы. Торйöдчигöн эг сэсся-й нуöд отсасьнытö. А сійö бöрынджык ачыс локтіс.
Ведраысь  юктöдам  куканьясöс  обрат  сора  турун   ваöн.
Дзирсйöны найö, китö дасьöсь нюлыштны. Гашкö, аттьö пыдди да. Мам индалö, мый вöчны, кöть эськö ставсö нин тöдам.
—   Ванюк,— шуö мамö,— эн ыджыда босьт турунсö, дойман.
«Тайö нин вывті! — быттьö зі сутшкис, сэтшöма чушис мамлöн меліасьöмыс.— Школаын Ванюш, тані Ванюк. А рöднöй пиыслы Öльöксаныс уна...»
Забеднö лои. Петі картаысь, кватиті Ванялысь лыжияссö да тювги кук карта вылö. Сэсся карта öдзöс пыр нерышті другöс:
—   Ванюк, кайлы лыжиыдла, но гöгйыд мед оз вöрзьы жö!
Та бöрын  вежонысь дыр öта-мöдкöд эг сёрнитöй.  Ваня, буракö, нарошнö век бергалö Маша дорын. Сералöны, быттьö сэтшöм долыд да лöсьыд налы. Медым! Ме абу жö тюни пöв. Верма на и Таняöс гортöдзыс колльöдны.
Урокъяс бöрын Маша петіс класс водзö:
—   Квайт час рытсянь клубö культпоход, «Молодая гвардия» видзöдны. Коді мунö, сьöмсö öні чукöрта.
Ме эськö видзöдлі нин, но интереснöй киноыс да мöдысь шуи ветлыны. Матыстчи Маша дорö да колс пукті парта вылас дас ура.
—   Гиж!
—   Тэныд кутшöм радысь? — юаліс.
—   Шöрсьыс,— нурбыльті да вешйи бокö.
Рытнас клуб öдзöс дорын Маша сеталіс водзвыв босьтöм билетъяс. Пукси урчитöм местаö, гартла-быгльöдла билетöс. Локтіс Ваня, сатшкысис месянь öти пуклöс бокöджык.
«Вермин и ылöджык»,— лöгпырысь мöвпьшті ме, но нинöм эг шу.
А сэсся менö быттьö токöн кучкис. Миян костö пуксис Маша. Кыв ог вермы шуны, сöмын сьöлöмöй пöсь пывсянын моз тіпкö. Пель йылöдз, буракö, гöрдöді. Бур, мый биыс кусіс да киноыс заводитчис.
Регыд мысти Маша кималаснас корсис менсьым киöс да небыдика  кыскыштіс  асланьыс.  Сэсся  йитіс  Ванялöн  кикöд, а  выліас   ассьыс   пöсь  кисö   пуктіс.   Ме  ырыштчылі  бöр   нетшыштны,   но  мыйкö  кутіс...
Тадзи, кутчысьöмöн, и видзöдім киносö...

 

Патрон

Урокъяс бöрын ме да Ваньö дзоньталім пу пыж. Кольöм тулысын ытва дырйи вöлі берег дорö тöлыс ляскöма. Ми аддзим да кыским. Пыжсö коліс сюявны пакляöн да дзижавны. Гожöмнас кутам ю кузя катлыны, ком вугравны.
Камöдчигад эг казялöй, кыдзи мыш сайсянь матыстчис Толик, Ванялöн ичöт вокыс.
—  А ме тöда, мый ті вöчанныд,— шыасис сійö.
—   Ичöт на, водз на тэныд быдторсö тöдны,— öлöдіс Ваня.— Мун гортö, пöчыд корсьö вöлі.
—  Мед кольччас,— шыаси ме,— велöдчас тшöтш паклясö сюявны.
Пöшти эштан выйын уджыс вöлі, кор меным дум вылö усис гусяторйöй. Кыски зептысь да небыдика тувкниті Ванялы пельпомас:
—  Видзöдлы:
—  Зарада? — пыр жö öзйисны друглöн синъясыс.— Кысь нö?
—   Сюри.— Ме патронсö кöсйи бöр сюйны зептö, но Ваня дзайгыны кутіс: вайлы пö аскиöдз. Толик тшöтш жö кисö нюжöдіс. Сеті, мед кык вок менö скупöн эз шуны.
Сёрöдз мошкоритчим ю дорын. Век жö помалім пыж дзоньталöмсö. Лэдзлім ваö. Колим радöсь — ваыс некöн эз мыччысьлы. Сэсся пыжнымöс бöр кыским косінö да лöсьыда путкыльтім утъяс вылö.
Аскинас виччыси, кор Ваня бöр сетас патронсö. А сійö чöв оліс, быттьö нинöм эз и босьтлы менсьым. Сюри стрöка, да школа коридорын топöді Ванятö:
—   Вай патронсö!
—   А-а, патронтö? — нюжöдіс Ваня.— Вошис. Пос помö усис да эз сюр.
Меным эз эскыссьы. Дзебис, тöдöмысь. Дöзми да морöсас кутчыси:
—   Вай, бурöн шуа!
Но Ваня песовтчис, йöткыштіс менö да котöрöн пырис классö. И буретш сэки жö триньöбтіс звöнок. «Сюрлан»,— скорми ме, парта сайö пуксигмоз. Весиг радлышті, кор урок вылын Анна Ивановна корис Ваньööс висьтавны кывбур, а сійö эз тöд.
—   Талун кольччас Ваньö классö кывбур велöдны,— шуис велöдысь.
Урок помасис. Ваняöс кольöдісны, а ме сумкаöс довкйöдлігтырйи петі школаысь. Öдва довга. Зэв дыша мунсьö. Юр весьтті лэбис вертолёт. Пошта, тыдалö, вайисны. Кежи юланьö пыжнымöс видзöдлыны. Места вылас, мый сыкöд лоас?
Эз вöв лöсьыд сьöлöм вылын. Батьлысь патронсö иган сайысь, ключыс син улö усис да, босьті, бöр коліс пуктыны. Збыль мöй вошис? Кор лэдзасны Ваняöс?
Ю дорысь кайи гортö. Пöчö ропкыштіс: кытöнкö пö ветлан, выльысь пö сёян ковмас шонтыны. Панясигöн нин юаліс:
—   Ваняыд гортас муніс?
—   Кывбур велöдны кольöдісны.
—   Воксö, Толясö, карö вертолётöн лэбöдісны. Кыськö патрон сюрöма. Бипурйö шыбитöма, кокас веськалöма. Некод вöралысьыс налöн абу, а кысь патроныс?
Менам киысь усис паньöй.

Сикöтш: Висьтъяс, кывбуръяс. – Сыктывкар: коми кн. изд-во, 1994. – С.127-131.

 
Корткеросская Центральная библиотека им. М.Н. Лебедева. 2014 год.
Республика Коми, Корткеросский район, с. Корткерос, ул. Советская дом 187, lebedevlib@mail,ru
8(82136) 9-24-80. 9-98-16.