Перейти к разделу.

 

Томмöдчöм
Висьт

Бöръя кадсö Вась Степан Микулай кутіс палявны водз. И некыдзи сэсся эз вермы унмовськöдчыны. Мырдысьöн куньлас синъяссö, зіляс пычкыны унсö, но сійö сэтшöм ылöдз пышйöма ветымын арöса мортысь, мый оз сяммы воöдчынысö. Ковмö куньса синмöн куйлыны да йигрöдлыны юрас быдсяма нинöм абу йывсьыс мöвпъяссö,  мед сöмын кадыс лотсис-муніс.
Пöрысьмыны кутiс али мый кадысь водз? Быттьö неважöн на нистiс-узис, некыдзи эз вермы садьмынысö, а со кыдзи бергöдчис... Со и талун асыв, вит бöрас, синъясыс кöш кодьöсь нин лоины. Гöтыр бердас топöдчöмöн бара видлiс унсö кыйны. Кытысь сiйöс босьтан? Оз кö лок мортыдлы паныд. Дышöдiс жмутвидзны да сувтiс. Шытöг матыстчис пызан дорö. Сёйны эз жö кут, водз на да. Син улас уси газет. Видлавлiс нин эськö, но нинöм вöчтöг олöм дорысь мöвпыштiс бара видзöдлыны. Зурасис öти гижöдö, кодöс водзтiсö эз и лыддьы. Дзоньвидзалун йылысь сэнi гижсьö да.
Татшöмъяссö Микулай эз и лыддьыв. Сэнi быдсяма висьöмсö сарпалöны. Мый йылысь тай он лыддьы, сiйö висьöмыс и быттьö кöвъясьö. Асьтö сöмын дöзмöдан. Мус висьöм ко гаралöма, быттьö дзик гижöм ногыс жö сылöн сiйö доймывлö корсюрö. Сьöлöм кузя кö гаралöны, то лыддигас нин чеччыны кутас тiпкöмсьыс...
Онi со эз дышöдчы да гижöдсö помöдз лыддис. Öти мöвп весиг кажитчис. Кöсъян кö пö, мед чужöм вылад век вöлiн томöн, колö тшöкыдджыка вашъявны. Сэки пö чукыръясыд шылялöны, - вöзйö кутшöмкö сюсь морт. Пыр нюмъявны эськö абу жö лöсьыд да. Йöнöн шуасны.
Вештiс син увсьыс газетсö, да öд бара на аслас арлыд йылысь босьтчис мыйлакö мöвпавны. Збыльысь али мый кадыс талявны босьтчис? Неважöн на быттьö том вöлi-а. Оз на вермы лоны тайö! Ветымыныд абу на торъя ыджыд арлыд. Во-мöд сайын на вель джуджыд потшöс вомöн кинас йöткыштчöмöн чеччыштлiс. И öнi на сяммас.
И эз öд дышöдчы да петiс ывла вылöдз. Матыстчис потшöс дорас, кутчысис потшкас да видлiс воддза моз чеччыштны. Мый вынсьыс йöткыштчис кокъяснас мусьыс, но пукаланiныс сьöктöма ли мый, эз сяммы вылöдз кыпавны. Скöрмис да выльысь видлiс чеччыштны. Бара жö потшöс таладорас коли, эз сяммы вуджнысö.
Бур, мый арся асылыд пемыд да некод эз аддзыв сылысь йöйталöмсö. Йöзасьöмысь повзис да эз кут сэсся водзö ассьыс пельклунсi видлавны. Жугыльпырысь пырис керкаас. Збыльысь мöй нö пöрысьмö?!. Некыдзи эз кöсйы такöд миритчыны. Кутшöм нин водзö узьöм та бöрын. Эз весиг и вод сэсся. Аннаыс асъя унма, дыр на эз садьмы. Коркö сэсся дасяс сувтiс жö. Кор Микулайлöн пачыс  нин ломтысьö вöлi.  Шыд нин пусьö и.
Гозъя асылалiгас гоз-мöд кывйöн и шыбитчисны. Аннаыс эськö сёрниа садьмис, но верöсыс быттьö быд кыв мырдысьöн пычкö, да эз жö кут вывтiсö варовитны. Талун шойччан лун, некытчö тэрмасьны оз ков. Коркö дас гöгöрын сöмын Микулай босьтчис бритчыны. Сэки гöтырыс бара пысасис сёрниöн. Буретш лавкаö мунны лöсьöдчö вöлi да сюся видзöдлiс верöсыслöн ноксьöм вылö.
- Мый но рöмпöштантöг бритчыны кутiн? Вундысян кö нö? - велöдны кутчысис сiйö зумыш Микулайöс.
- Тайöн он вундысь. Дай мый вылö меным рöмпöштаныс? Та мында вонад öд ассьым чужöмöс бура нин тöда.
- Вежсьö тай öд чужöмыд лунысь-лун. Со мыйта чукыр нин сярвидзö. Гöрöм му кодь...
Быттьö шмонитiгмоз эськö артмис гöтырыслöн. Но öд сiйö эз тöд, мый йылысь водз асывсянь мöвпалiс верöсыс. Тайö шуöмнас бара на дойдыштiскодь Микулайöс.
- Эн сöр, - весиг рöмпöштанö видзöдлiс мужичöй да скöра моз содтiс.— Зэв на мича чужöмöй. Некутшöм чукыр со абу. Тэ нö, Анна, кытчö мöдöдчин?
-  Лавкаö.  Няньла.
- Со на кутшöм банйöм кучика, - бара рöмпöштан отсöгöн ас вылас видзöдлiс Микулай да весиг видлiс: шмонитыштны. - Тэ, Анна, няньсö менам чужöм кодь банйöмаöс бöрйы.
- Тэнад чужöм кодь нянь кö ньöба — весиг порсьыд оз сёй, - шусис Анналöн.
- Дугды, колöкö. Эн на менö пöрысьт, - бритчансö весиг розеткасьыс  нетшыштiс  верöсыс.
- Ме тэнö увтырта? Видзöдлы ас вылад, - петiгмозыс нин артмис Анналöн.
Микулай муртса сы бöрся эз уськöдчы, мед пинявны нинöм абусö шуалöмсьыс, но кутчысис жö тай кыдзкö.
Öтнасöн гортас кольöм бöрын Микулай некыдзи эз сяммы асьсö такöдны. Быттьö нинöм абусьыс пузьöма лои. Кыдзи нö нинöм абусьыс?! Асывбыд майшасис арлыд талялöм вöснаыс, а гöтырыс со нöшта дон пачас пессö лöдсыштiс. Самасьöм мöвпъяссьыс некыдзи мездысьны оз вермы. Джоджсö, гашкö, сёысь вуджис öтарö-мöдарö да бара кутчысис газетад.
- Кöсъянныд кö дыр лоны том чужöмаöн, колö пыр нюмъявны. Дугдывтöг, - гораа лыддис Микулай. - Сэки чукыръясыд пышъясны чужом вывсьыд.
Матыстчис рöмпöштан дорö да паськыда вашмунiс. Збыльысь öд, чукыръясыс чужöм вывсьыс быттьö шылялыштiсны.
- Тадзи алимый? Йöйöн чайтасны... - пыр водзö ышмис мужичöй да вель дыр вчалхс ? нюмбана чужöмъяссö. Сэсся бара скöрмис гöтыр вылас да ропкöдчис. - Сё морö, Анна. Пöрысьтны
босьтчис али мый менö? Чужöмыд по чукырöсь. Тадзи эськö чукыръясыс озджык тöдчыны да. Гашкö, вашъялöмöн и овны? Томмöдчыны кута.
Тайö мöвпсьыс сьöлöм вылас лои шоныдджык. Век жö лача лои кöть нин чужöм вылас дырджык томöн кутчысьны. Ас тöдлытöгыс весиг керкасьыс петiс да мыйлакö веськöдчис мир туйлань.
Суседыс, Митька Миш, буретш горт дорас мошкоритчис. Зэв жö скöр чужöмöн пес чипас дорас ноксис. Зэв лёкысь чöвтiс видзöдлассö шудаа нюмъялысь Микулай вылö да пинь пырыс сöдзöдiс:
- Кывлiн али мый нин?  Öдйö тай лёк юöрыд паськалö.
- Мый кывлi? - эз дугды шпыннялöмсьыс Микулай. Оз жö тай вом тырнас серöкты-а.
-  Йöйтö эн пес. Аслад со нимкодьыдла вомыд пельöдзыд. Тэныд дивъя, челядьыд абу да. Нимкодясь да ов сöмын, - водзö мыйлакö каттьысис Митька Миш.
- Абу жö эськö торъя таысь нимкодь да.
-Абу тай. Шердын пасьта вомыд да, - суседыс лёкысь шыбитiс кисьыс пес плакасö.  Эз жö тай Микулай вылö-а.
- Мый нö лоис? Челядьыдкöд? - вашъялiгтыр юасис Микулай.
- Быттьö он тöд?! Гигзян сэнi, - скöра шуасис суседыс. - Асьтö кö наставничаясыд школаад корласны, вашыд оз мöд петны. Пöсьыд лювгас.  Нöшта öд жеръялö сэнi.
- Лёка мöй велöдчöны? - юасьны кутчысис Микулай.
- Дугды серавнытö!
Митька Миш скöрысь пыркнитчис да паськыд воськолöн мунiс сы дорысь ылöджык. Буракö, полiс дзикöдз пузьöмысь да. Кыдзи нö он скöрмы, кор тадзи жеръялöны йöз шог вылад. Микулай вашъялöмысь та бöрын эз на öвсьы. Кöсъян кö дыр томöн лоны, быд нинöм абусьыс дугöдчыны оз ков. Тадзи тай газетас вöлi гижöмаöсь-а. Эз на слöймы ёна ылö мунны мир туй кузя, паныд уси томиник нывбаба, Вера Николаевна. Сiйö — сиктын тыдалана морт. Кöть и том на, но став олöма войтырыс сiйöс ним-вичнас ыдждöдлöны. Пöрысь-дзöрысьяслысь олöмсö бурмöдöм могысь уджалö да.  Соцработникöн лыддьыссьö.
-  Видза олан, Вера Николаевна. Он-ö нин меным пöсöбие вай? - нюмъялiгтыр сы дорö шыöдчис Вась Степан Микулай.
- Дугдöй нин тешитчынытö, Николай Степанович, - мыйлакö и сiйö дöзмыштiскодь мужичöйлöн вашъялöм вылад. - Верстьö морт, а челядясянныд?
- Сэтшöм нин олöм пуксис, Вера Николаевна, сьöкыд кад воис меным, - мый юрас воис, сiйöс и шуис Микулай.
- Асьныд со нюмъяланныд да. Сьöкыд кад кö вöлi, эн сералöй. Сэки вашыд оз пет.
- Ме скöрöйла вашъяла.
-  Бара мыйкö мöвпыштiныд? Тешитчыны ме вылын кöсъянныд?
-  Эг. Нинöм эг думышт.
- Думыштiнныд. Аддза öд. Ме öнi тiян дзугйö ог шед. Нюмъялöй кöть энöй, - полiгтырйи сы дортi мунiс Вера Николаевна.
Вась Степан Микулай збыльысь коркö шмонитыштлiс  сы вы­лын. Гижлiс шыöдчöм, мед сылы отсыштiсны ва пыртлыны. Дзик пö драглöймыны кутi да. Ставыслы пö кутшöмкö отсöг сетанныд, а меным онöй. Вера Николаевна весиг гортöдзыс видзöдлыны волiс. Збыльысь оз вермы васö пыртлыны али мый нин пö Микулайыс? Аньлöн од уджыс сэтшöм: шыöдчисны кö, колö бытьöн волыны. Казялiс шмонитöмсö да скöрмис весиг. Менам пö уджыс юр выв тыр, а тэнсьыд йöйталöмтö ковмис видзöдлыны. Öдзöссö крапкöмöн бöр мунiс. Тыдало, тайöс öнi тöд вылас и уськöдiс. Вась Степан Микулайлöн збыльысь вирыс пузьылö, кор аддзö, кыдзи киа-кока, том арлыда войтыр пособие вылын олöны, удж-тöмалöмысь сьöм пычкöны. Вера Николаевналы сэки вöтчöмöн та йылысь шуасис. Дугдöй пö сиктас уджтöмалысьясöс рöдмöдны. Быттьö эськö абу и мыжа Вераыс, но тай сы вылö лои лёксö песöма сэки.
Мужичöй эз весиг тöд, кытчö сэсся муннысö. Но, рöкыд вылö, нюмъялöмысь эз дугöдчы. Сылысь вашсö ылысянь казялöма сиктса школаын велöдысь Яков Маркович Вокуев. Абу татчöс морт. Неважöн кыськö усис. Локтiс сиктас велöдчан во заводитчигас войвыв районъясысь. Видзöдiс сiйö Микулайлöн вашъялöм вылö да полiгтыр матыстчис.  Мыжа морт кодь чужöм вöчöма.
- Видза олан, Николай Степанович! - зэв небыд гöлöсöн шыöдчис сiйö Микулай дорö.
- Бур лун, Яков Маркович, - воча чолöмасис Микулай. Таöдз найö ёнасö эз и тöдсаöсь вöвны. Весиг думсьыс шензьыштiс, кытысь велöдысь тöдö сылысь ним-вичсö.
- Тiян сиктын тай öдйö ставыс паськалö, - мыйлакö зэв сюся босьтчис видзöдны Микулай вылö Вокуевыд.
- Мый паськалö? Кутшöмкö висьöм али мый нин сиктас кöвъясис?
- Ме чайтi, мый тэ, Николай Степанович, абу сэтшöм морт, медым йöз шог вылын серавны.
- Кутшöм шог?  Кодкö кулöма али мый?
- Кывлiн нин, сiдзкö, - вайсян мöс моз ышловзис Яков Мар­кович.
- Збыльысь кодкö кулiс али мый? - нинöм эз гöгöрво, но век на нюмъялан чужöмöн дзоргис сы вылö Микулай.
- Эз на эськö да. Но тадзи кö кутас быдöн ме вылын се­равны...
- Тэ морт ног висьтав, Яков Маркович. Мый нö кöть лоис?
- Ачыд со тöдан нин да.  Нимкодясян весиг.
- Нинöм ме ог    тöд.
- Мый нö эськö сералан? - эз öвсьы юасьöмсьыс Вокуевыд.
- Ме ог серав. Ме томмöдча. Газетысь лыдди, мый нюмъялан кö, то чужöмыд шылялö. Чукыръясыд бырасны... - мöвпыштiс веськыда висьтавны Микулай. Чайтiс, ыджыд грамотаа мортыд здукöн ставсö гöгöрвоас.  Но эз тай.
- А ме чайтi... мый кывлiн нин, - век ассьыс долис велöдысь.
- Мый кöть лоис?  Висьтав, - водзö шешъялiс Микулай.
- Он кö тöд, и бур. Ог, сiдзкö, и висьтав, - мыйлакö кокниа ышловзис Яков Маркович да зэв öдйö вешйис. Микулай думсьыс арталiс, мый кöсйис тодмавны велöдысь. Тыдалö, важ уджалан местаас мыжтор вöлöма. Эз öд прöстаысь веж оланiнсö мортыд. Öнi со йöзасьöмысь повзьöма.
Колö, гашкö, дугöдчыны нюмъялöмсьыс да. Муртса на со петiс, а куим морт нин пысасьлiс. Водзö мый на, гашкö, оз ло? Но зэв öд телепит кадсö бöжöдыс кутыштны. Босьтчис кö, то нинöм вылö видзöдтöг ковмас водзö шешъявны. Томöн кö овны кöсъян. И Микулай водзö тапиктiс, кытчöдз лавкаö эз зурась. Рöкыд вылö, пырсис сэтчö. Зэв паськыда нюмъялöмöн воськовтiс лавка пытшкас. Кодi вöлi, ставные шензян чужöмöн сылань бергöдчисны.
- Микулайлы, тыдалö, зарни ёкмыль сюрöма, - воча нюммунiс вузасьысьыс, Макар Агни.
Зэв шмоньлив нывбаба сiйö. Кузь лунтыръясöн лавкаад сулавнытö гажтöм да быдсяманас дурлö. Öтчыд весиг ыджыд шыпасöн юöр вöлi гижöма да öшöдöма кабаласö лавка стенö. Вась Степан Микулай пö зэв донысь ньöбö кодзöм петук яй. Ёна йöзыс сэки Микулай вылын сералiсны да вöзйисны абутöм чипан яйсö. Онi сö Агнилы любö лои, мый дузъялöмсьыс öвсьöма дядьö. Весиг со медводдзаысь нюмъялiгтыр лавкаö пырис. Век дöзмöмпырысь сёрнитлiс-а.
- Кытысь? Кытысь но аддзöма? Збыльысь мöй, Микулай? - мыйлакö эскисны лавкаын вöлысьяс вузасьысьлöн шуöмлы.
- Нинöм ме эг аддзы, - вашъялiгтыр на пыксис Микулай.
- Аддзöма. Со кутшöм шудаа вашъялö да, - водзö шмонитiс Макар Агни.
Гöтырыс, Аннаыс, лавкаын на жö вöлi. Бок ногöн матыстчис верöс дорас, сюся видзöдлiс сы вылö.
- Асывсяньыс юин али мый? - йöзсьыс гусьöн вашкöдöмöн босьтчис юасьны сiйö.
- Пыр öд пысасьны видзöдчан. Эг ю, - муртса кывмöн босьт­чис дорйысьны Микулай.
- Абу тай! Яндысьтöм бутыль! Юан-ветлан. Тьпу! - лавка тырнас горöдiс Анна
- Эг, мися, ме ю, - водзö вашъялiс верöсыс.
- Дерт нин, эн. Пиньтö жерйöдлан сэнi.  Ноко, пöльышт! Микулайлы ковмис пöльыштны, мед водзöсö гöтырыс оз пузьы.
Скöрвывсьыд сiйö зэв яр.  Вермас  на и  бан  бокад лöсыштны, збыльысь кö быттьö юис.
- Мый нин сэтшöмсö аклялiн, медым зелля дукыс эз кыв? Анна весиг эз кут ньöбасьны, öдзöссö лёкысь швачкöмöн петiс лавкаысь. Микулайлöн чужöм вывсьыс нюмыс здукöн вушйис.
- Аннук! Сулав! Мый нö дурмöдчин нинöм абусьыс! -  уськöдчылiс вöтчыны гöтыр бöрсяньыс, но мöдыс весиг эз бергöдчыв.
Микулай шай-паймунöмöн сулалiс да пыр водзö скöрмыны ас вылас и йöз вылас кутiс. Сэсся лёкысь зымнитiс кокнас.
- Чöрту голяас! Бурджык чукырöсь чужöмöн ветлöдлыны татшöм ногöн томмöдчöм дорсьыд.
Сэсся эз жö пырысьтöм-пыр гортас тöвзьы. Коклябöр вылас бергöдчис да öдöбöн пырис лавкаö. Öчередьтöг сюйсис да чургöдiс вузасьысьыслы сьöм:
- Вай меным еджыд сарапана доз!
- Кутшöмöс? -  сылысь векыштчöм чужöмсö аддзöм бöрын повзьöмпырысь юалiс Макар Агни.
- Кöть кутшöмöс. Мед сöмын гырк пытшкöй шоналiс. Мыйсяма йöз? Кыдз тiянкöд овнысö?!— йöзсö видзöдласнас кытшовтöм бöрын кутiс юасьны Микулай.
Но некод воча кыв сетысь эз мычысь. Ставöн чуймöм чужöмöн дзоргисны сы вылö. Быттьö нем виччысьтöг вомдзалöм мортöс ас водзсьыс аддзисны. Öнi на вöлi вашъялö, а со кутшöм öдйö мортыдлöн руыс вермö вежсьыны. Кыдзи сэсся татшöмтор вылад он шензьы. Весиг шай-паймунiсны. Паныд кыв шуны эз лысьтны.
- На! Сöмын прилавоксö эн путкыльт. Неважöн на нюмъялiн, а öнi вомдзалöм морт кодь. Синсьыд би петö лёкыдла, - бара письтiс шмоньлив сёрниыс Макар Агнилöн.
- Тiянкöд бара-й петас.
- Ме нö мыйöн мыжми? -  кöсйис тöдмавны вузасьысь.
- Тшöкöлдывайтан сэнi.  Зарни пö сюрöма меным!
- Нюмъялан вöлi да.  Эз кö öд нинöм сюр, эн нюмъяв.
- Пуж петкöдлысь тiянлы лоа на. Он кутöй быд нюмъялысь морт дорö пысасьны.
Микулай эз кут сэсся водзö накöд бызгыны. Кöсйис öдзöссö лёкысь швачкöмöн петны, но кутчысис. Мöдарö на, зэв небыдика пöдлалiс. Кодсюрö лавка пытшкын вöлысьяс пöвстысь весиг вöтчисны сы бöрся ывла вылöдз. Видзöдöны, мый кутас водзöсö вöчны Вась Степан Микулай. Гоз-мöдыс весиг уськöдчисны мунны сы бöрся. Эз жö матыстчынысö лысьтны-а. Татшöм векыш чужöмаöн сiйöс некор на эз аддзывны да. Та вöсна эз тöдны, мый вермас вöчны накöд та выйöдз дурмöм мортыд.
Микулай ыджыд воськолöн шавксьöдiс гортладорыс. Мый морла кö школаын велöдысь Яков Маркович Вокуевыс бара паныд сюри. Йöз сиктö воöм мортыдлы, тыдалö, керкаын эз овсьы, окота йöз пöвстын гартчыны ли мый ли. Казялiс скöр чужöма Микулайöс да повзьöмвывсьыс муртса пернапас эз чöвт. Кöсйис бокö шутёвтны, да весиг тайöс вöчны эз слöймы. Сувтöмöн виччысис Микулайлысь öдйö матыстчöмсö. Мöдыс сэтшöм тэрыба локтiс, мый позис повны ныр-вомад лöсыштöмысь. Яков Мар­кович весиг йöжгыльтчыштлiс, сэтшöма повзис. Но Микулай весиг эз сувтлы. Вокуевлöн кокъясыс асьныс быттьö нуöдiсны сы бöрся.
- Николай Степанович! Николай Степанович! Мыйысь но ме вылö сэтшöма дöзминныд? - кевмысяна гöлöсöн юасис Яков Маркович.
- Ланьт!    Дыш сёрнитнысö, -  скöрысь öвтыштчис Микулай.
- Эн вай сэтшöма лöгасьöй! Нинöмысь быттьö да. Гашкö, сыысь, мый эг висьтав öнтайнад... - коньöр пон моз тiрликтiс сы бöрся велöдысь.
- Мый эн висьтав?  Кор? -  сувтовкерыштiс Микулай.
- Кор тай нюмъяланныд вöлi. Чайтi, мый тöданныд, да сiйöн...
- Нинöм ме ог тöд и тöдны ог кöсйы.  Мый вöтлысян?
- Скöраланныд да.
- Ог ме некод вылö скöрав!
- Скöраланныд. Аддза öд, - эз лэдзчысь вöтчöмысь Вокуев. Сылöн кокъясыс дженьыдджыкöсь, да эз сяммы сэтшöм öдйöсö мунны. Регыд вöтöдiсны лавкаысь Микулай бöрся петöм войтыр, да Вокуевыс накöд öтлаын водзöсö вöтчис ярмöм морт бöрся.
Вась Степан Микулай зумыда кокъяссö пукталiгтыр шавксьöдiс. Сiдз эськö и водзö мунiс, эз кö веськав паныдöн Вера Ни­колаевна, кодi буретш петiс кутшöмкö пöрысь морт дорысь. Том нывбаба ылiсянь аддзис артельöн моз мунысь йöзöс да весиг вешйыштiс мостки вылысь, мед эз чышкыштны.
- Николай Степанович! Мыйкö лоис али мый? Кыткö дойдчинныд али мый? Гашкö, социальнöй отсöг колö? - мый юрас воис, сiйöс и шуис олöма йöзлысь олöм бурмöдöм вылö индöм мортыд.
Некод эз вочавидз. Ковмис ставкöд тшöтш вöтчыны Микулай бöрся, мед тöдмавны, кутшöм отсöг вермас сетны ветымын арöс вуджöм мужичöйлы.
- Оз меным тэсянь нинöм ков. Менам ставыс тырмö. Кöсъян кö, аслыд на сета,— эз весиг видзöдлы сы вылö Микулай.
-  Оз, сылы нинöм оз ков, -  ассьыс мöвпсö шуис и Вокуев.
-  Мыйла нö эськö чужöмыс сылöн татшöм? Векыштчöма весиг. Отсöг виччысяна чужöм сылöн. Аддза öд, - кывкöрталiс Вера Николаевна да содтiс воськовъяссö, мед суöдны Микулайöс.
- Ставныд тi мыйкö аддзанныд. Öтнам ме синтöм. Мый нö вöтчанныд?!   Вöчнытö сэсся нинöм али мый?
- Дугданныд ме вылö скöравнытö, и ог кут сэсся вöтчыны. Прöститöй, верманныд кö, - мыйлакö босьтчис кевмысьны школаса велöдысь.
- Мыйысь? -  сувтлытöг юалiс Микулай.
- Ог тöд. Но öд мыйлакö тай скöраланныд?
- Ме вылö со син еджыднад видзöдлiнныд и. Ме öд нинöмöн абу мыжа тiян водзын. Мöдарö на, отсöг сетны кöсъя со. Николай Степанович, эн сэтшöм öдйö мунöй. Ог вермы ме татшöм тэры-батö, - пысасис бара сы дорö Вера Николаевна.
- Он кö, эн и мун. Сулав дай, - орöдiс Микулай.
- Кыдзи нö он мун? Друг да мыйкö тiянкöд лоас. Отсöг сет­ны удита.
- Да, да. Вермас мыйкö лоны. Сьöлöмтö да юр вемтö колö видзны, Николай Степанович. Тадзи кö кутанныд скöравны, юр сöныд потас, - сы дор зумыда сувтiс Яков Маркович.
- Вермас! - зэв öдйö содтiс татчö Вера Николаевна. -  Сэки инвалидность вылö ковмас петны. Миян дорö шыасьны.
- Тi нö öвсянныд онöй!? Кутыд бöрсянь вöтлысьны, - на дорö бергöдчылiс дзикöдз ярмöм морт.
- Дугданныд скöравнытö, и кольччам, - петан туйсö индiс Вокуев.
А мукöдыс гогйöдлiсны юръяснаныс, сiдзи пö.
- Ме ог вермы татшöм мортöс отсöгтöг кольны. Со и вöтча,- код тöдас код водзын нин, дорйысис Вера Николаевна.
Öдйö восьлалiгад тöдлытöг и воисны Вась Степан Микулайлöн керка дорöдз. Митька Миш суседыс со бара петöма йöрас ноксьыны. Казялiс ватагаöн восьлалысьясöс да шемöса нурбыльтiс:
- Первой Аннаыд зэв яра локтiс. Муыс вöрö вöлi. Öнi со Микулайыс коксö вылö лэпталöмöн пызйö. Пидзöсыс муртса тшöкаöдзыс оз волы. Грек сутöдз гортö пышйыны али мый?
Но эз тай пыр. Виччысис потшöс дорö нёровтчöмöн. Кор Микулай сы весьтö воис, юалiс на весиг:
-  Мый нö лоис? Кусöдчыны мунанныд али мый татшöм öдйöсö?  Некытöн оз сотчы да, Тшын оз тыдав ни...
- Тэ нöшта пысась! - ярскöба орöдiс Микулай,
- Лоöма тай со. Скöрмис зэв ёна, - ассьыс кыв сюйьштiс Вокуев.
- Мыйысь? Код вылö? Микулай, он-ö нин ме вылö лöгав. Öнтаясьыд.  Збыльысь öд, зэв скöр чужöмыд.
- Скöр. Ок скöр. Мед сöмын нинöм эз ло сыкöд-а, - тöждысис Вера Николаевна.
- Öвсьöй, колöкö, ставныд. А то потшöс майöгсö нетшышта да ставныдлы сюрö, - öвадысь моз öвтыштчис Микулай.
- Вермас öд.  Зэв лёк да, - джöм сувтiс Вокуев. Недыр кежлö жö сöмын.  Сэсся став бöрся лётiктiс.
- Ог сетöй ёна дöзмынысö сылы. Отсалам... - аслас могöн пыр вöтчис и Вера Николаевна.
- Он тай тiянысь мын... - зымнитiс кокъяснас Микулай да веськöдчис аслас кильчö дорö.
Налы воча петiс Аннаыс. Öшиньсяньыс казялöма артельöн локтысьястö да. Казялiс верöсыслöн зептысь еджыд сарапана дозсö да лёкысь пинясьны уськöдчис:
- Öтнадлы оз юсьы али мый? Со мыйтаöс аскöдыд вайöдан. Ог лэдз!  Юöй ывла вылас.
- Ог ме юны найöс вайöд. Вöтлысьöны тай со.
- Юктöдышт дай оз кутны вöтлысьнысö. Вина гагъяссьыд тадзи мынтöдчывлöны! Аддзасны дозсö да дурмöны быдсöн. Вöт­лысьöны лёддзöн вина бöрсяыд.
- Оз, оз ков миянлы нинöм,- став пыдди дорйысис Яков Маркович.
- Мыйкö Василий Ивановичыдкöд лоöма... Отсалыштны ковмас... - кевмысян гöлöсöн сюйсис и Вера Николаевна.
- Мый нö сыкöд лоас? Микулай, збыльысь тай тэ векыштчöм чужöма. Мыйкö не сiдз али мый нö? - верöс вылас синсö чöвтлöм бöрын повзис Анна.
- Тэ нöшта сюйсьы... Нюмъялан - лёк, скöралан  - бара лёк. Кор бара-й честьö тiянлы уся, -  гöтырсö кытшовтöмöн посводз öдзöслань воськовтiс  Микулай.
- Юин али мый нö? Сöмын гажа юрнад тэ татшöм овлан, - бöрсяньыс нин шуыштiс гöтырыс.
- Тайöс ме сiдз ньöби. Друг да гöсьтъяс локтасны, - зепсьыс дозсö мыччöдлiс  верöсыс.
- Со тай гöсьтъясыс.  Бöрсяньыд лёддзöн вöтчöны.
- Татшöм гöсьтъясыд...
- Эг, ме эг юны лок, мадаö, - тэрмасис дорйысьны Вокуев.
- И ме ог ю. Некор на эг юлы. Оз позь, - эз жö кольччы дорйысьöмысь Вера Николаевна...
- А ме юа. Кисьтасны кö, пыр и гулькнита, - аслас тöждъясöн юксис Митька Миш.
- Дугды, Микулай, дузъявнытö, - небзьöдчис гöтырыс.
- Нюмъялöмыс тэныд оз жö лöсяв да. Некодлы оз лöсяв со. Микулай öвтыштiс кинас да пырис. Анна сы бöрся вöтчис.
Мукöдыс пырны эз лысьтны.  Ывла вылын тытвидзан колины.
Вась Степан Микулай скöра матыстчис пызан дорö да посни торъясöдз косялiс сэнi куйлысь газетсö. Сэсся пырис чуланас да,  кылö,  весиг каличасис. Анна зöркöдчыны эз жö лысьт.
А керка дорын сулалысьяс вель на дыр олiсны. Шенасигтырйи быдöн мыйкö ассьыс висьталiс...

(Войвыв кодзув. – 2006. - № 10. – С. 67-74.)

 
Корткеросская Центральная библиотека им. М.Н. Лебедева. 2014 год.
Республика Коми, Корткеросский район, с. Корткерос, ул. Советская дом 187, lebedevlib@mail,ru
8(82136) 9-24-80. 9-98-16.