Перейти к разделу.
Мед миян нылысь тӧдісны мир пасьтала
Мунӧны вояс, вежсьӧ олӧм, ӧти кӧленаяс вежӧ мӧд... И тайӧ важ, кольӧм кадыскӧд йитӧдыс оз ор, лоас кӧ юрвеж (память). Юрвеж - тайӧ сійӧ жӧ казьтылӧм, вежӧрын олӧмлысь медтӧдчана здукъяс, медшӧр лоӧмторъяс, йӧз йылысь юӧр кутӧм, видзӧм. Сійӧ оз кус, ловъя биӧн моз вуджас вояс пыр, кытчӧдз лоас морт да сылӧн юрвеж.
Куслытӧм юрвежлы бур примерӧн лоӧ коми йӧзӧн ас история, культура, кыв туялысьясӧс, нимӧдысьясӧс пыдди пуктӧм да уна нэм чӧж казьтылӧм да вунӧдӧмысь видзӧм.
Кольӧм вежонӧ Кӧрт Айка му вылын кыпыда нимӧдісны коми-роч гижысь, кывбуралысь, драматург Михаил Николаевич Лебедевӧс. Коми классиклы йирым (октябрь) 22 (важ ногӧн 10) лунӧ тыри чужӧмсяньыс 130 во. Тшупӧда
паскӧд йитӧдын Коми Республикаса культура да национальнӧй политика министерство, «Кӧрткерӧс» МР-са администрация, райадминистрацияысь культура юкӧн, «Кӧрткерӧсса ЦБС» МУ-са М.Н. Лебедев нима шӧр библио-тека йирым 21-23 лунъясӧ котыртлісны-нуӧдісны Михаил Лебедевлы сиӧм лыддьысьӧмъяс.
М.Н. Лебедевлы сиӧм лыддьысьӧмъяс пансисны сылысь ним новлысь юрсиктса шӧр библиотекаын. Коми мулӧн нималана мортӧс казьтывны да пасйыны волісны юркарысь делегация, КР-са культура да национальнӧй политика кузя министрӧс вежысь, Коми гижысьяслӧн котырӧ пырысьяс, республикаса районъясысь гижысь-кывбуралысьяс, Михаил Лебедевлӧн чужан Сыктыв районса Межадор сиктысь войтыр, кӧрткерӧссаяс, районса да «Кӧрткерӧс» сикт овмӧдчанінса администрацияöн веськӧдлысьяс да медылі муысь, Парижысь, гӧсьт.
Лыддьысьӧмъяс заводитчытӧдз шӧр библиотека дорын восьтісны казьтылана пас. Кӧрткерӧсса ЦБС-ӧн веськӧдлысь Светлана Челпановалӧн висьталӧм серти, тайӧ пас (ыджыд из вылын казьтӧда гижӧд) пыдди пӧ регыдъя кадӧ лоӧ сувтӧдӧма М.Н. Лебедевлы памятник. Öнія казьтылана пас восьтісны районӧн юралысь Владимир Елфимов да «Кӧрткерӧс» сикт ов- мӧдчанінса администрацияӧн веськӧдлысь Михаил Питашук. Буретш на водзмӧстчӧмӧн пӧ лоӧ сувтӧдӧма тайӧ памятниксӧ.Водзӧ библиотекасянь ставныс мӧдӧдчисны районса музейӧ. Сэні музейӧн веськӧдлысь Владимир Шестаков нуӧдіс интереснӧй экскурсия, тӧдмӧдіс «Кӧрт Айка - медводдза кузнеч» экспозицияӧн. Музейсянь делегацияӧ пырысьяс веськӧдчисны нӧшта ӧти экскурсия вылӧ, тайӧ пӧрйӧ - М.Н. Лебедевлӧн олӧмкӧд да гижан уджкӧд йитчӧм инъясті. Сійӧс нуӧдіс чужан му туялысь Анатолий Смилингис.
Экскурсия помасис Михаил Николаевич Лебедевлӧн гу дорын «Лебедевлы копыртчылӧм» митингӧн. Гувывса памятник гӧгӧр тэчӧмаӧсь выль плитаяс. Выльмӧдӧмыс ёна пелькмӧдӧ инсӧ да петкӧдлӧ сы бӧрся дӧзьӧрлунсӧ. Шойна вылын М.Н. Лебедевӧс казьтылана кывъяс висьталісны республикаса йӧзкост гижысь Владимир Тимин, коми гижысь, драматург Алексей Попов, райадминистрацияысь культура юкӧнӧн веськӧдлысь Мария Иванова, Межадорысь воӧм гӧсьти да Кӧрткерӧсса ЦБС-ӧн юрнуӧдысь Светлана Челпанова. Митинг помасис гу вылӧ дзоридзьяс пуктӧмӧн. Пажын бӧрын юрсиктса шӧр библиотекаын заводитчисны Лебедевлы сиӧм республикаса мӧдӧд лыддьысьӧмъяс. Лыддьысьӧмъяссӧ восьтігӧн чолӧмалана кывъяс висьталіс КР-са культура да национальнӧй политика кузя министрӧс вежысь Михаил Матвеев. Сійӧ тӧдчӧдіс, мый тайӧ лыддьысьӧмъясыс эрдӧдасны миянӧн, XXI нэмын олысьясӧн, М.Н. Лебедевлысь творчествосӧ гӧгӧрвоӧмнымӧс: кыдзи ӧнія морт донъялӧ сы гижӧдъясын коми войтырлысь история да олӧм петкӧдлӧм. Чина морт сиис бура уджавны да аттьӧаліс лыддьысьӧмъяссӧ котыртысьясӧс.
Лыддьысьӧмъяс вылын сёрнитысьяс пиысь медводз кыв сетісны филология наукаясса кандидат, Россияса гижысьяслӧн котырӧ пырысь Марина Плехановалы. Сійӧ тӧлка висьталіс М.Н. Лебедевлӧн революцияӧдзса творчество йылысь. Сэсся чукӧртчӧма водзын сёрнитіс С.Я. Маршак нима челядьлӧн КР- ысь Национальнӧй библиотекаса чужан му туялан да национальнӧй литература юкӧнысь медшӧр библиотекар Людмила Втюрина. Сы сёрнилӧн сюрӧсыс - «Сьӧлӧмӧ чуксасян кывъяс». Та кындзи, сійӧ тӧдмӧдіс асланыс библиотекаысь М. Лебедевлӧн гижӧдъяса небӧгъясӧн. А республи-
каысь Национальнӧй библиотекаса чужан му туялан да национальнӧй литература юкӧнысь медшӧр библиотекар Вера Казаринова тӧдмӧдіс небӧг видзанінлӧн фондъясын М.Н. Лебедевлӧн наследиеӧн.
Кӧрт Айка ним тайӧ лунӧ казьтывсис эз ӧтчыдысь. Öд сы йылысь поэма гижліс Михаил Лебедев, и Кӧрткерӧс сиктлӧн ним сідзжӧ йитчӧма Кӧрт Айкакӧд. Велӧдысь, чужан му туялысь, КРЦЦОД-ын гражданско-патриотическӧя мывкыдсьӧдан юкӧнӧн веськӧдлысь Анатолий Смилингис буретш сёрнитіс «Железный свёкор - Кӧрт Айка» йылысь.
Артмис сідзи, мый Кӧрт Айка отсӧгӧн ми тӧдмасим француз Себастьян Каньоликӧд. Парижысь гӧсьт вуджӧдысь отсӧгӧн чолӧмасис чукӧртчӧмакӧд да висьталіс, мый Кӧрт Айка йылысь сійӧ тӧдмалӧма ӧтуввезын (интернетын) велӧдчысьяслы небӧгысь. Тадзи сійӧ восьтӧма аслыс Лебедевлысь кывбуръяссӧ. И тайӧ аддзысьлӧмысь пӧ зэв уна тӧдмалӧма гижысь йылысь. (С. Каньолилӧн миян районӧ волӧм йылысь паськыдджыка
лыддьӧй газетлӧн локтан номерысь).
Ылі муысь воӧм айлов бӧрын «Лебедевлӧн урокъяс» йылысь сёрнитіс коми йӧзкостса гижысь Владимир Тимин. Сьӧлӧмӧ воисны Владимир Васильевичлӧн кывъясыс: «Миянлы колӧ кыпӧдны нимнымӧс, медым олӧм вабергачас не вошны. Медым миян йылысь тӧдісны мир пасьтала». М.Н. Лебедевлы сиӧм мероприятиеяскӧд ӧти кадӧ юркарын муніс том гижысьяслӧн республикаса семинар. Сэтчӧ пырӧдчысь енбиа войтыр туйдысь-велӧдысьясыскод, коми гижысьяслысь котыр петкӧдлысьяс Елена Козловакӧд, Владимир Тиминкӧд, Алексей Поповкӧд, Анжелика Елфимовакӧд, волісны Лебедевлы сиӧм лыддьысьӧмъяс кежлӧ. Коми литература аскиа сӧвмӧдысьяс сьӧлӧм-сяньыс лыддисны ассьыныс кывбуръяссӧ.
М. Н. Лебедевлы 130 во тырöмкöд йитӧдын Кӧрткерӧсса шӧр библиотека медводдзаысь лэдзис, талун кежлӧ сӧмын на кык, мультимедийнӧй петас. Сійӧ шусьӧ «Коми мулы, коми йӧзлы сетӧм енби». Тайӧ дискын ӧтилаӧ шымыртӧма М.Н. Лебедев йылысь став материалсӧ, мый эм библиотекаын. Эм позянлун сэтчӧ нӧшта на содтавны пасйӧдъяс. Тайӧ ыджыд да зэв колана уджсӧ пӧртісны олӧмӧ котырӧн юрнуӧдысь, Кӧрткерӧсса библиотекаысь ИБО юкӧнӧн веськӧдлысь Галина Изъюрова, ИБО юкӧнысь библиотекар Надежда Кирушева да программист Алексей Елькин.
Рытгорув юрсиктса «Союз» кинотеатрын муніс тшупӧда паслы сиӧм «Поэтлӧн завидьтана судьба» творческӧй рыт. Кинотеатрлӧн вежӧсын паськӧдчыліс кипом уджъясысь районса выставкавузасьӧм. Творческӧй рытын петкӧдчисны «Розъя дзоридзьяс» ветеранъяслӧн хор, том войтырлӧн йӧзкост театр, Н. Клермон нима йӧзкост театр, «Факел» агитбригада, «Юркытш» йӧзкост сьылан котыр да «Шалуньи» йӧктан котыр. Сцена вылын петкӧдлісны М. Лебедевлӧн «Мича ныв» опереткаысь да «Кӧрт Айка» поэмаысь пуктӧм юкӧнъяс. Михаил Лебедевлысь кывбуръяс да басняяс лыддьыны петалісны «Медбура кывбур лыддьысь» районса ордйысьӧмын вермысьяс. Сідзжӧ ассьыныс кывбуръяс лыддисны республикаысь воӧм том гижысьяс. Чолӧмасис ставныскӧд и Себастьян Каньоли.
Лебедевлы сиӧм республикаса мӧдӧд лыддьысьӧмъяс помын сійӧс тавося нуӧдысь Светлана Аркадьевна Челпанова кывкӧрталіс, мый вит во мысти лоасны нин коймӧд лыддьысьӧмъяс. «Ме мӧвпала, эм мый вылын уджавны, - шуис С.А. Челпанова. - М.Н. Лебедевлысь творчествосӧ помӧдз абу на туялӧма-велӧдӧма, сылӧн уна на гижӧд куйлӧ архивъясын да уна йӧзӧдтӧмтор на эм. Аддзысьлытӧдз, локтан лыддьысьӧмъясӧдз!»
Оксана Гудырева
Звезда. – 2007. - 30 октября
