Перейти к разделу.
Олӧ сьоломъясьщн куслытӧм ним
Кольӧм вежонӧ юрсиктӧ бара на волісны уна гӧсьт: юркарысь, миян да республикаса мукӧд районъясысь и весиг Удмуртияысь йӧз. Налӧн медшӧр могӧн вӧлі — пырӧдчыны коми гижысь, кывбуралысь, драматург Михаил Николаевич Лебедевлӧн чужӧмсянь 135 во тырӧмлы сиӧм мероприятиеясӧ.
Гостьясöс коми шаньгаöн да сьыланкывйӧн вочаалӧм муніс М.Н. Лебедев нима шӧр библиотекаӧ пыранінын. Сэсся тані жӧ, казьтӧда из дорын, нуӧдісны митинг: воӧмаӧс чолӧмалісны районса администрацияӧн веськӧдлысь Василий Гончаренко да Кӧрткерӧсса ЦБС-ӧн юрнуӧдысь Светлана Челпанова. Йӧз водзын сёрниын найӧ тӧдчӧдісны, мый районын олысьяс гӧрдитчӧны тайӧ енбиа мортӧн, сыӧн гижӧм уджъясӧн, и татшӧм чукӧртчылӧмъясыс пӧ зэв коланаӧсь - гижысьӧс казьтылӧм, сылысь олан туйвизьсӧ да уджсӧ туялӧм лоӧны бур примерӧн водзӧ олысьяслы - налы видзны сы йылысь юрвеж (паметь). Митинг помын найӧ пуктісны из дорӧ ловъя дзоридзьяс. Та бӧрын муніс экскурсия: кык автобус вылын йӧз ветлісны Кӧрткерӧс сикт кузя,
Лебедевлӧн олӧмкӧд да уджкӧд йитчӧм инъясӧ. Экскурсия нуӧдысьяс, библиотекаын да чужан му туялан районса музейын уджалысьяс, висьтавлісны сиктлӧн история, казьтылана инъяс йылысь. Волісны Кия-ю бокын сулалысь из дорӧ, мый пуктӧмаӧсь сикт артман инӧ, Михаил Лебедевлӧн керка инӧ. Неыджыд митинг нуӧдісны Лебедев нима улича вылын сулалысь керкаяс пиысь ӧти дорын, кӧні ӧшалӧ кывбуралысьлы казьтӧда пӧв. Тані коми классикӧс казьтылана кывъяс висьталіс республикаын нимӧдана кывбуралысь Владимир Тимин. Казьтӧда пӧв дорӧ сідз жӧ пуктісны дзоридзьяс. Тышын усьӧм салдатъяслы памятник дорӧ волӧм бӧрын экскурсияӧ пырӧдчысьяс мунісны шойна вылӧ. Лебедевлӧн гу вылын ыджыд памятник дорын сійӧс казьтылісны сьӧлӧм вӧрзьӧдана кывъясӧн, кывбуръяссӧ лыддьӧмӧн да дзоридзьяс пуктӧмӧн... Экскурсия помасис Кӧрткерӧсса ЦДК дорын: изэрд вылын уджаліс Коми Республикаса Национальнӧй библиотекаысь КИБО-лӧн (машинаын юӧра-библиографическӧй могмӧдан комплекс) лыддьысян жыр. Тайӧ лунӧ быд окотитысь вермис пыравны гӧгыльяс вылын библиотекаӧ да тӧдмасьны сылӧн уджӧн да небӧгъясӧн.
Пажын бӧрын райадминистрациялӧн актӧвӧй жырйын кыпыда восьтісны Лебедевлӧн республикаса ІІІ-ӧд лыддьысьӧмъяс. Кыдзи пасйис конференцияӧ пырӧдчысь, Шойнатыын КРЦДОД-лӧн юкӧнысь велӧдысь Ольга Печеницына, уджсӧ восьтіс пӧ районса администрацияӧн веськӧдлысь Василий Гончаренко, а нуӧдіс - сійӧс вежысь Александра Барановская. Медводз петкӧдлісны Кӧрткерӧсса библиотекаӧн дасьтӧм Лебедевлы сиӧм видеоурок. Конференция дырйи сёрниыс муніс медшӧр куим нырвизьӧд - М.Н. Лебедевлӧн олӧм да творчество, ӧнія финн- йӧгра литератураын гижан традицияяс да нима библиотекаяс - регионлӧн аслыспӧлӧс краеведческӧй туйвизьяс. КР-са культура министерствоын уджалысь М.Ю. Круглова тӧдчӧдіс, кутшӧма пыдди пуктӧны кӧрткерӧссаяс ассьыныс земляксӧ, мый унатор нин та могысь вӧчӧма. Коми наука шӧринысь Г.К. Лисовская нуӧдіс сёрни гижысьлӧн фольклоркӧд йитчӧм уджъяс йылысь, тӧдчӧдіс легендаяс вылӧ мыджсьӧм гижӧдъяслысь аслыспӧлӧслунсӧ.
«М. Лебедевлӧн художествоа гижӧдъяс пыр Россия петкӧдлӧм» докладын С.И. Худяева, Коми Национальнӧй библиотекаын зільысь, висьталіс кутшӧм жӧ паськыд шымыртӧмыс вӧлӧма гижысьлӧн (широкий тематический диапазон). Лебедев пӧ аслас висьт-повесьтъясын казьтыштӧ и роч князьлысь олӧмсӧ, и империализмлысь кадсӧ, 1812 вося Отечественнӧй, русско-японскӧй да Великӧй Отечественнӧй война кадъяс... Тайӧ петкӧдлӧ, мый гижысь бура тӧдіс страналысь история. Чужан му туялысь Н.А. Митюшова орччӧдіс В. Савинӧс да М. Лебедевӧс, кыдзи коми драма да шылада культуралы подув пуктысьясӧс. Найӧс пӧ аттьӧалам, мый талун миян эм зэв бур опера - «Иван Куратов». А коми кыв да чужан му туялысь М.А. Плоскова сёрнитіс Михаил Лебедев гижӧдъяслӧн тӧдчанлун йылысь коми да роч литература орччӧдӧмӧн. Архивысь материалъясӧн (Лебедевлӧн снимокъясӧн, трудӧвӧй книжкаӧн) тӧдмӧдіс И.А. Куратов нима литература музейӧн веськӧдлысь Д.Г. Холопова. Кӧрткерӧсысь содтӧд тӧдӧмлунъясӧ велӧдысь А.А. Смилингис висьталіс Кӧрткерӧскӧд йитчӧм легендаса герой Кӧрт Айка, та кузя туялӧмъяс да гижӧдъяс йылысь. Видеопеткӧдчӧм ыстӧма конференция кежлӧ и лингвист, вуджӧдчысь француз Себастьян Каньоли, коді та пӧрйӧ эз вермы волыны Комиӧ. Сылӧн видеосёрнилӧн сюрӧсыс вӧлі - «М.Н. Лебедев да политическӧй сатира ӧнія олӧмын».
Конференциялӧн мӧд юкӧнын сёрнитісны кыкӧн. Комиын челядьлы гижысьяс йылысь, торйӧн нин Егор Рочевлӧн творчество серти, сёрнитіс Маршак нима республикаса библиотекаын уджалысь Л.Ф. Корнаухова. Омӧля аддзысь лыддьысьысьяслы Луи Брайль нима республикаса торъя библиотекаысь медшӧр библиотекарь Е.В. Игонина тӧдмӧдіс кывзысьясӧс «Республика Коми в «говорящей» книге для незрячих» докладӧн. Зэв бур, мый татшӧм небӧгъясыс пӧ ӧні эмӧсь гесиг коми кыв вылын.
Нима библиотекаяс йылысь висьтыштісны мукӧд районса да Удмуртияысь гӧсьтъяс. Кӧрткерӧсса ЦБС- ӧн веськӧдлысь С.А. Челпанова висьталіс, мый юрсиктса библиотека новлӧ М.Н. Лебедевлысь ним, и тайӧ пӧ унаторйӧ ышӧдӧ. Ӧд новлыны тӧдчана мортлысь ним - зэв кывкутана. Асланыс земляк-гижысь Ливий Ураковлӧн творчествоӧн тӧдмӧдіс Удмуртияса Глазов районысь шӧр библиотекаын чужан му юкӧнысь методист З.П. Перминова. Сійӧ сідзжӧ пасйис, Ураковлысь пӧ ним новлӧ налӧн библиотека, тшӧкыда, кыдзи и миян, нуӧдлӧны гижысьлы сиӧм лыддьысьӧмъяс. Удораысь Бутканса библиотекарь Ю.Е. Трутнева сёрнитіс налӧн районын нима кык библиотека йылысь. На пиысь пӧ ӧтиыс новлӧ нимсӧ Альберт Ванеевлысь, коді пуктылӧма ыджыд пай «Коми небӧг» гаж котыртӧмӧ. Емдінса библиотекаӧн веськӧдлысь Е.Л. Василюк тӧдмӧдіс наӧн нуӧдан Дьяконовскӧй лыддьысьӧмъясӧн. Сійӧ пасйис, мый гижысьяслӧн уна кӧлена быдмисны да водзӧ сӧвмӧны лыддьысьӧмъяс отсӧгӧн. Ассьыс земляк, гижысь Василий Юхнинӧс казьтыштіс Луздор районысь библиотекарь И.А. Елина (В. Юхнинлысь ним новлӧ налӧн библиотека). Земляксӧ нимӧдӧм могысь пӧ нуӧдӧны уна сикас ордйысьӧм, конкурс, ворсӧм.
Конференция уджлы кывкӧртӧд вӧчис Александра Барановская. Сійӧ аттьӧаліс петкӧдчысьясӧс-сёрнитысьясӧс, торъя ыджыд аттьӧ висьталіс налы, кодъяс вӧчӧны ставсӧ землякъяснымӧс нимӧдӧм могысь.
Рытнас Кӧрткерӧсса ЦДК-ын муніс М.Н. Лебедевлы сиӧм концерт. Челядь гораа, сьӧлӧмсяньыс лыддисны Михаил Лебедевлысь кывбуръяс, фольклор котыр сьыліс сьыланкывъяс. Юрсиктса шӧр библиотекаын уджалысьяс донъялісны гижысьлы сиӧм викторинаын, конкурсын вермысьясӧс. А Надежда Клермон нима йӧзкост театр петкӧдліс «Мича ныв» оперетка, ставлы воис сьӧлӧм вылӧ артистъяслӧн ворсӧм.
Михаил Николаевич Лебедев - тӧдчана коми гижысь. Сійӧ нималӧ оз сӧмын аслас кывбуръясӧн, но и басняясӧн, опереткаясӧн. Лебедевӧдз и сы бӧрын татшӧм сьӧлӧмсяньыс некоді эз уджавлы басня жанр вылын. Миян кык земляк (Нёбдінса Виттор да Михаил Лебедев) сяммисны пуктыны коми литератураын тӧдчана подув драматургиялы да сьылан творчестволы. Михаил Лебедевлысь сьыланкывъяссӧ ӧнӧдз тӧдӧны, радейтӧны, сьылӧны («Кутшӧм шоныд да лӧнь», «Мыйла нӧ шондіӧй...», «Коми му кузя ме муна» да сідзи водзӧ).
Гижӧдсӧ дасьтіс Оксана ГУДЫРЕВА.
Звезда. – 2012. - 16 октября
