Перейти к разделу.
Коми морт, Северянин, Юсь да мукöд
Школаын коми литература урокъяс вылын миянӧс, дерт, тшӧтш тӧдмӧдлісны коми гижысь Михаил Лебедевлӧн олӧмӧн да творчествоӧн. И ме, дерт, мукӧдыс моз велӧдлі наизусьт сылысь:
« Коми му кузя ме муна.
Гӧгӧр сулалӧ сьӧд вӧр.
Вӧрыс вывті-вывті уна,
Сыысь унаыс оз тӧр».
Но вунӧма вӧлі ли, эг и тӧдлы ли, мый гижысьыс овлӧма-вывлӧма менам чужан районса юрсиктын. А коркӧ ӧтчыд, класс сизимӧд-кӧкъямысӧдын велӧдчигӧн, ми ичӧтджык воккӧд ӧтнаным мӧдӧдчим Кӧрткерӧссянь гортланьӧ. Тӧвся туйыс Маджалань сэк муніс буретш сиктса шойна вывті. Тэрмасьны некытчӧ, рытӧдзыс ылын на. Варовитам, видзӧдалам толасьыс ӧдва тыдалысь крестъяссӧ да юркытшъяссӧ. И тӧдлытӧг зурасим сьӧд, ыджыд гӧгыльяса чептӧ. Сералыштім на, со, мися, кутшӧмкӧ купечӧс, кӧнкӧ, дзебӧмаӧсь татшӧм озыратӧ. Собим гӧрд гранитысь зымӧбтӧм памятник дорӧдзыс. Вӧлӧмкӧ, Михаил Лебедевлы пуктӧмаӧсь. Со тадзи и тӧдмаси земляккӧд.
Колӧ шуны, талун Михаил Лебедевлысь, кӧть и уна, но век жӧ огӧ став гижӧдсӧ тӧдӧй. Сы вӧсна, мый Лебедев 1913 воӧдз гижис рочӧн, тшӧкыдджыка йӧзӧдчыліс Питерса, Москваса, Кардорса, Вӧлӧгдаса газет-журналъясын. Россияын жӧ революцияӧдз сы мында петас вӧлӧма. Ӧтияс тупкысьӧны, мӧдъяс воссьӧны. Юсь, Крокодил, Коми морт, Еловая шишка, Гӧль морт, Матвей Берестов, Бур морт, Бывший паломник, М. Войтыров, Абориген, Анти, Эжвинец, Вычегодский, Северянин, Солдат-зырянин, Курилов, Сидор Безземельный — тайӧ Лебедевлӧн сӧмын тӧдса сай- нимъясыс. А та кындзи, колӧкӧ, кымын на гуся ним-ов сылӧн вӧлі. Мун сэсся да корсь на пиысь збыльвывса Михаил Ле- бедевтӧ. Сӧмын бӧръя по мыс нин тайӧ нимъясыс вошисны да колис сӧмын сылӧн сӧстӧм «Юсьыс».
Лыдтӧм статья да очерк, коми-роч фольклор подув вылын лӧсьӧдӧм легенда да предание, висьт да повесьт вижӧдӧ лист бокъясын, чӧв олӧ миян нималана гижысь йылысь.
А гижан сямыс, тӧдӧмлуныс Михаил Николаевичлӧн ылькйӧмӧн ылькйӧма. Сиктса писарлӧн быдмылӧм, ас кежысь грамотаӧ велӧдчылӧм (ӧти во и сюрлӧма ветлыны школаас) морт дас куим арӧсӧн нин лӧсьӧдӧма абу кутшӧмкӧ кывбур-висьттор, а быдса роман. Сӧмын сійӧс некӧн абу йӧзӧдлӧмаӧсь. Михаил Лебедев казьтылӧ та йылысь аслас автобиографияын.
Медводз лыддьысьысь дорӧ воӧ дас кокъямыс арӧсӧн гижӧм «За богом молитва, за царем служба не пропадают» роман. И тасянь сэсся, позьö шуны, литературнöй уджыс гижысьлӧн эз нин орлы. Мыйкӧ артмис бурджыка, мыйкӧ омӧльджыка. Олӧмыс вежласис, вежласисны темаяс. Но быд гижӧдын — и та йылысь пасйӧ Михаил Лебедевлысь творчествосӧ пӧшти быд туялысь — сійӧ некор ни ӧти кывйӧн абу лёкӧдлӧма ни абу лякӧсьтӧма мортӧс. Пыр зільӧма петкӧдлыны геройсӧ вежавидзысьӧн, эскысьӧн, орччаясӧс пыдди пуктысьӧн, олӧмас кутчысьысьӧн. Роч кӧть та- тара, кӧть жебиник, мужичӧй кӧть ань. Повесьтын кӧть кывбурын.
Серам выв найӧс лэптыліс сӧмын басняясас. И, дерт жӧ, бара кужӧмӧн. Лебедевӧдз да и сы бӧрын коми литератураын тайӧ жанрас некод татшӧм мастерасӧ эз сяммыв петкӧдчынысӧ.
Да и кӧть мый босьт опереткаяс, Коми му йылысь кывбуръяс, челядьлы гижанторъяс, поэмаяс, сьыланъяслы кывъяс — видзӧдан да, дзик быдлаын тыдалӧ Михаил Лебедевлӧн литература, лыддьысьысь дорӧ муслуныс.
Кӧрткерӧсын октябрь 21 лунӧ ӧтув, позьӧ шуны, став мирӧн пасйим Михаил Николаевичлӧн чужӧмсяньыс 130 во тырӧм. Юбилей вылас воліс весиг Францияысь зон Себастьян Каньоли, коді аддзӧма интернетысь Лебедевлысь «Кӧрт Айкасӧ» да вуджӧдӧма сійӧс чужан кыв вылас.
Сідзкӧ, оз чусмы, оз топав коми гижысьлӧн нималӧмыс, а мӧдарӧ, кыпыдджыка юргӧ да паськалӧ.
Кӧрткерӧсын эм Лебедев нима улича, сылысь нимсӧ сетӧма сиктса шӧр библиотекалы, кӧні коркӧ лоас и сылӧн памятникыс. А ӧні тайӧ местаас сувтӧдісны из. Нӧшта А колӧ, мед ми, талунъя лыддьысьысьяс да аскиаыс, эг вунӧдӧй коми гижысьӧс, пыр зілим восьтывны сылысь небӧгъяссӧ да аддзыны сэтысь лов кыпӧданасӧ, овны ышӧданасӧ. Да сы моз жӧ велӧдчим радейтны чужан му, мам кыв, татчӧс йӧзсӧ, зверьпӧткасӧ, парма-вӧрсӧ. Ставсӧ, мый сэтшӧм дона
да муса нэм чӧжыс вӧлі Михаил Лебедевлы.
Анжелика Елфимова
Коми му. – 2007. – 1 ноября
