Перейти к разделу.
Ар
Ноябрь заводитчигӧн ме мӧдӧдчи вӧрӧ. Кузь войбыд усис небыдик лым. Асъядорыс нин камгис кӧдзыдыс медбӧръя кынмытӧминъяс.
Руд кымӧръяс сайсянь дыша мыччасис бледіник, мудзӧм шонді.
Гӧгӧр быттьӧ кулӧма. Ӧтнасӧн сӧмын ыджыдаліс, песлӧдліс сё арӧса пожӧмъяслысь ув-лапъяссӧ вой тӧв, да гажтӧмпырысь кравзіс кос ув вылын пукалысь руд рака.
Ог тӧд мый вӧсна, но ар, кӧть кутшӧм поводдя эз сулав, мем медся муса.
Торъя нин ме радейта арлысь заводитчӧмсӧ, кор вӧр- ваыс шоныд гожӧмкӧд янсӧдчиг- тырйи пасьтасьӧ зарни паськӧмӧн. Сэки быдлаын гажа: ыб вылын, видз вылын, вӧрын. Локтан мӧд воӧдз ыб вылын шойччӧны тыртӧм муяс, водзвыв вевтьысьӧмаӧсь пемыд руд эшкынӧн. Охра серъяса вӧръясын павкнитчӧма сӧдз лӧньлун. И некодлы абу окота торкавны тайӧ чӧв- лӧньсӧ. Сӧмын тай шочиника чипӧстлас зэв вӧсньыдик гӧлӧса пыста да арся тӧврулӧн окыштӧмысь бӧрддзылас жугыльтчӧм ловпу.
Нимкодь и шуштӧм, сы вӧсна мый тіпкысь сьӧлӧмысь быттьӧ мыйкӧ вошӧма. Да, оз тырмы гожӧм. Сылӧма.
Радейта ме арлысь шӧр юкӧнсӧ, кор шызьӧм лэбач чукöряс горша усьласьӧны лайкнитчӧм, би кодь гӧрд рӧма пелысь роз вылӧ. Став вӧрыс тайӧ кадас тырӧма шумӧн да зыкӧн. Уна сикас лэбачьяс быдӧн ас ногыс аттьӧалӧны озыр арос, коді козьналӧ найӧс чӧскыд кӧра кисьмӧм вотӧсӧн.
Тӧвлысь локтӧмсӧ кылӧны и вӧрса олысьяс. Вӧр-ва кузя лыйыштас кӧдзыд. Петасны сынӧдӧ бергалысь небыд лым чиръяс, и дыр кежлӧ став муыс шебрасяс еджыд, кыз эшкынӧн, тупкысяс став ловъя ловъясныс.
Радейта ме и тӧв водзвывса руд лунъяс, кор ывлаыс ӧкмыс час асылын рӧмыд на, кор жуыльтчӧм гажа яг вылын ыджыдалӧ на войся шы ни тӧв. И лӧсьыд тайӧ кадас кывзысьны, кыдзи ӧти бӧрся мӧд садьмӧны посни лэбачьяс.
Ни ӧти ар оз овлы ӧткодьӧн кольӧм восякӧд. И арся вӧр быд во пасьтасьӧ выль ногӧн. Кыдзлӧн коръясыс таво киссисны эз ӧтпырйӧ, кыдз колян арын, а быд лун лэччисны ичӧтикаӧн, вочасӧн. Та вӧсна вӧр вель дыр сулаліс джынвыйӧ гожся веж паськӧмнас.
Ме шензи коз пулӧн лёлльӧн ӧшалысь кольяс вылӧ. Уна во нин коз кольясӧн эз вӧвлы татшӧм урожайыс, мый вӧсна вешйылісны кытчӧкӧ став татчӧс уръяс и уркайяс.
Векньыдик вӧрса ордым петкӧдіс менӧ дзоляник эрд вылӧ, кӧні быдмисны ляпкыдик бадь кустъяс.
Ме сюся видлалі быдмысь вожъяссӧ, медым тӧдмавны, мыйӧн жӧ торъялӧ тавося арыс колян восяысь. И збыльысь вӧлӧм торъялӧ. Гаръясыс бадьлӧн польдӧмаӧсь.
арыс таво вӧлӧма аслыспӧлӧс, вывтіджык шоныд. И збыльысь, колян вося серти сёрӧнджык кынмисны юяс, мый вӧсна дыр кежлӧ нюжаліс уткаяслӧн мунӧмыс. Весиг джыджъяс, кодъяс поздысьлісны кыркӧтш бердӧ, сёрмисны лунвылӧ лэбзьӧмысь. Скворечьяс и то октябрь шӧрын на волісны видлавны ассьыныс быдтысян позъяснысӧ. Со и ылалӧмаӧсь тайӧ шоныдсьыс гаръяс, польдӧмаӧсь тувсовъя кадӧ моз.
Кокъяс улын туплясис уркайӧн тільӧм коль. А неылын дзик коз пулӧн туган йылын ачыс лэбачыс, ыджыд юра да крукыля ныра, увлань юрӧн вожасьӧма медся ыджыд коль вылас да тэрыба ноксьӧ-уджалӧ. Эмӧсь кӧ уркайяс, локтасны и уръяс.
Абу кольччӧма коз пуысь урожайнас и пелысь. Сьӧкыда лайкнитчӧмаӧсь гырысь гӧрд розъясӧн личкӧм вожъясыс. Пелыськайяс, кодъяс медся ёна радейтӧны пелысьлысь шома-юмов тусьяссӧ, водз вешйылӧны татысь урожайтӧм воӧ. Таво оласны тані кодкӧ вося моз тӧв шӧрӧдзыс.
Тавося арлӧн оз на дзик ставыс кывт шыльыда. Шочиник зэръяс вӧсна арся ю эз петав аслас берегысь. Локтан вося урожайлы тайӧ лёк: муыс омӧля йиджтысис ваӧн.
Сӧмын ӧтитор оз тырмы арся кадлы. Ми важысянь нин велалім лунвывса лэбач-гӧстьяслы лӧсьӧдавны скворечникъяс да горсъяс. А вот войвывса лэбачьясӧс, татчӧс олысьясӧс, мыйлакӧ некор огӧ чолӧмавлӧй. Но и найӧ оз омӧльджыка лунвывса лэбачьяс дорысь бырӧдны лёльӧ - гагӧс. Пыста - зэв ичӧтик лов, а кыдзи ыджыдалӧ пӧрысь пожӧмын! Сюся видлалӧ быд лап, быд ув, абу-ӧ овмӧдчӧмаӧсь омӧль вайысь вегыльяс да гагъяс. Артыштны кӧ, дзоля пыста сетӧ унджык буртор гожйысь сквореч серти.
Бур эськӧ вӧлі, ми кӧ пыстаясӧс кутім вочаавны лунвывса лэбачӧс моз жӧ, но сӧмын арнас. А мый ӧні? Вунӧдам налы вӧчавны сёян-кормушкаяс. Дзик нинӧмӧн огӧ вердлӧй тшыгъялысь вӧрса ёртъясӧс.
Вӧр быдӧнлы муса. Медым видзны сійӧс, колӧ неуна тӧждысьыштны вӧрса олысьяс понда: сюсьджыка туявны налысь оланногнысӧ, пасйыштавны, серпасалыштны, фотографируйтавны. Сэки и нёль кока да бордъяса ёртъясыдлы бурджык лоӧ, и ачыд лоан сюсь натуралистӧн.
Егор Потапов
Звезда. - 1998. - 15 октября
